کلان شهر مشهد مرکز استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران است.
در زمان حکومت افشاریان، مشهد پایتخت کشور بوده است.
مشهد دومین شهر پهناور ایران است و سیصد و پنجاه و یک کیلومتر مربع مساحت دارد.
از لحاظ جمعیت نیز مشهد دومین شهر پر جمعیت در ایران می باشد و بیش از سه میلیون نفر جمعیت دارد.
جمعیت بسیار زیادی سالانه مشهد را مقصد سفر خود قرار می دهند. بسیاری از این مسافران برای زیارت حرم امام رضا علیه
السلام به مشهد می روند. همین امر مشهد را قطب گردشگری ایران کرده است.
از آن جایی که مشهد با کشورهای افغانستان و ترکمنستان مرز مشترک دارد دارای اهمیت نظانی می باشد.
شهر های همسایه مشهد عبارتند از : نیشابور، سرخس، درگز و چناران.
سکونت در مشهد قدمت تاریخی دارد و بر اساس شواهد به حدود هزاره پنجم قبل از میلاد بر می گردد.
سالانه بیش از بیست و هفت میلیون زائر از داخل کشور و حدود دو میلیون زائر از خارج از کشور برای زیارت به مشهد می روند.
مشهد توسط کوه های بینالود و هزار مسجد و رودخانه کشف رود احاطه شده است.
ارتفاع مشهد از سطح دریا هزار و صد و پنجاه متر است.
مشهد دارای آب و هوایی گوناگون است، زمستان های مشهد بسیار سرد و تابستان های آن بسیار گرم است.
بیشترین دمای مشهد در تابستان حدود چهل و سه درجه و کمترین دمای آن در زمستان حدود بیست و سه درجه است.
مشهد دارای یک فرودگاه بین المللی است و راه آهن سراسری نیز دارد.
وجود حرم امام رضا و آمد و رفت زائران نقش عظیمی در رونق اقتصادی مشهد دارد.
مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران شناخته می شود.
جاهای دیدنی مشهد
حرم امام رضا علیه السلام
حرم رضوی مجموعه است شامل بارگاه امام رضا علیه اسلام، مسجد گوهر شاد، موزه، کتابخانه، چهار مدرسه علوم دینی
قبرستان، دانشگاه علوم اسلامی، سالن غذاخوری، رواق ها و صحن های وسیع و …
مساحت این مجموع حدود پانصد و نود و هشت هزار و ششصد و پنجاه و هفت متر مربع است.
دیگر جاذبه های مذهبی مشهد عبارتند از: آرامگاه پیر پالان دوز، گنبد خشتی، گنبد سبز، آرامگاه خواجه ربیع، امام زاده ناصر و
یاسر، امام زاده یحیی، آرامگاه خواجه اباصلت، آرامگاه خواجه مراد و ….
جاذبه های تاریخی مشهد عبارتند از:
آرامگاه فردوسی
آرامگاه نادر شاه، آرامگاه فردوسی، آرامگاه خواجه ربیع، گنبد هارونیه، گنبد خشتی، مدرسه عباس قلی خان و ….
جاذبه های طبیعی مشهد عبارتند از:
ییلاق شاندیز، طرقبه، زشک، باغ وحش وکیل آباد، پارک جنگلی وکیل آباد، روستای کنگ،
جاغرق، نغندر، آبشار ارتکند، چالیدره، پارک کوهسنگی، پارم جنگلی نه دره، آبشار قره سو، سد ارداک، هفت حوض،
چشمه گیلاس، چشمه گراب، دره اخلمد، فریزی، پارک جنگلی انقلاب و …
جاذبه های گردشگری مشهد عبارتند از:
پارک و شهر بازی ملت، پارک کوهسنگی، پارک بانوان، پارک ریحانه، پارک بزرگ وحدت، پارک مینیاتور، باغ گل ها، پارک بسیج،
سرزمین موج های آبی، پارک ساحلی آفتاب، سرزمین موج های خروشان، پارک میرزا کوچک خان، کوهستان پارک خورشید،
باغ ملی، پارک پردیس قائم، پارک امت، پارک آبی ایرانیان و ….
مراکز خرید مشهد عبارتند از:
مجتمع تجاری الماس شرق
بازار رضا، بازار بین المللی، مجتمع تجاری الماس شرق، مجتمع تجاری پروما، بازار خیام، مجتمع آلتون، مجتمع تجاری وصال و …
وجه تسمیه مشهد
مشهد به معنای محل شهادت و محل شهود است.
زمانی که امام رضا علیه اسلام به دست مأمون به شهادت رسید در آرامگاه هارونی سناباد به خاک سپرده شد.
از آن پس به سناباد نوغان، مشهد الرضا می گفتند.
بعد از گذشت زمانی مردم توس نیز به مشهد کوچ داده شدند و کم کم بر پهنه این منطقه افزوده شد.
به مرور زمان به تمام این شهر مشهد گفتند.
قبل از شهادت امام رضا علیه السلام هیچ نامی از مشهد در تاریخ نبود.
در کتب و روایات تاریخی تنها نام ولایت توس یا شهر توس آورده شده است.
در میان جغرافی دانان متأخر عربی باوری نادرست شکل گرفته است مبنی بر اینکه توس پایتخت شهری دو بخشی بوده است
این دو بخش عبارتند از نوغان و تابران.
اما جغرافی دانان قدیمی تر عرب تابران و نوغان را دو شهر جدا می دانستند.
باور به اینکه شهر توس دو بخشی بوده است توسط سر پرسی سایکس و بعد از او توسط وی ئی دیز به چالش کشیده شده است.
نخستین بار در اواخر دهه سوم قرن چهارم در کتاب احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم نوشته محمد مقدسی نام مشهد به عنوان نام یک مکان
آورده شده است.
در کتاب عیون اخبار الرضا نوشته ابن بابویه قمی در سده سوم فصلی به نام مشهد وجود دارد و در آن واژه مشهد و مشهد الرضا آمده است.
در سده چهارم هجری قمری نیز ابن حوقل این مکان را مشهد نامید.
یاقوت حموی نیز این مکان را مشهد رضوی حرم رضا نامیده است.
در حدود نیمه قرن هشتم هجری قمری نیز ابن بطوطه در سفرنامه خود از اصطلاح شهر مشهد الرضا استفاده کرده است.
نام نوغان بر سکه های نیمه اول سده هشتم در زمان حکومت ایلخانیان دیده می شود.
این طور که به نظر می رسد نوغان به تدریج نام خود را به مشهد یا المشهد داده است.
در آن دوران مشهد را با نام های مشهد رضا یا مشهد مقدس یا مشهد توس می شناختند.
در قرن نهم هجری نیز معین الدین محمد الزمجی الاسفزاری در کتاب خود با نام روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات از مشهد مقدس
رضوی نام برده است.
در قرن چهاردهم هجری قمری نیز صدرالمتألهین لاهیجانی در کتاب خود به نام کتاب تاریخ و جغرافیای شهر مشهد از مشهد
مقدس رضوی استفاده کرده است.
بارگاه امام رضا علیه السلام
موقعیت جغرافیایی مشهد
مشهد در شمال شرق ایران در عرض جغرافیایی سی و پنج درجه و چهل و سه دقیقه تا سی و هفت درجه و هشت دقیقه
و طول جغرافیایی پنجاه و نه درجه و پانزده دقیقه تا شصت درجه و سی و شش دقیقه قرار دارد.
مساحت مشهد حدود سیصد و پنجاه و یک کیلومتر مربع است.
مشهد بین رشته کوه های بینالود و هزار مسجد و رودخانه کشف رود قرار گرفته است.
ارتفاع مشهد از سطح دریا حدود هزار و صد و پنجاه متر است .
مشهد دارای آب و هوای متغیر اما معتدل و متمایل به سرد و خشک است.
تابستان های مشهد گرم و خشک و زمستان های آن سرد و مرطوب است.
وزش باد در مشهد بیشتر از جهت جنوب شرقی به شمال غربی است.
مشهد یکی از مناطق زلزله خیز ایران است. به طوری که آمار ها نشان می دهد بیش از نیمی از قربانیان زمین لرزه را زلزله زدگان این
این منطقه تشکیل می دهند.
یکی از شدیدترین زلزله های مشهد در تاریخ پانزدهم ربیع الثانی سال هزار و هشتاد و چهار قمری در زمان شاه سلیمان صفوی رخ داده است.
این زلزله بسیار شدید بود به طوری که حدود دو سوم شهر مشهد ویران شد.
در این زلزله حدود چهار هزار نفر زیر آوار کشته شدند.
در این زلزله گنبد حرم امام رضا علیه السلام و همچنین گنبد مسجد گوهر شاد و مدرسه دو در، مدرسه پریزاد و مدرسه پایین
پا و مدرسه بالاسر آسیب فراوان دیدند.
تعداد قابل توجهی از مهاجران افغان در مشهد سکونت دارند.
طبق آمار های موجود حدود صد و چهل و دو هزار تبعه افغان، حدود سیزده و هزار و نهصد نفر تبعه عراقی و صد نفر تبعه
سایر کشورهای خارجی در خراسان رضوی ساکن هستند.
در سال های اخیر مهاجرت اقوام بلوچ و کرد نیز به مشهد زیاد شده است.
تعداد زیادی از این مهاجران وهابی هستند و همین امر سبب شده است که
تعدادی از مراجع به این مهاجرت ها واکنش نشان دهند. زیرا وهابی ها و تکفیری ها قصد دارند با خرید ملک و زمین در این
شهر به بافت مذهبی شهر آسیب بزنند.
زبان مردم مشهد
زبان مردم مشهد زبان فارسی با گویش و لهجه مشهدی است.
لهجه مشهدی دارای تعداد زیادی کلمات کهن و ریشه دار زبان فارسی است.
مشهد خاستگاه شاعران نام آشنای زیادی است مانند فردوسی، عطار و خیام.
لهجه مشهدی شاخه ای از فارسی دری است.
در رابطه با گویش مشهدی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد تقی وحیدیان کامیار می گوید:
نزدیک ترین گویش به فارسی معیار گویش مشهدی است به طوری که اصیل ترین و ریشه دار ترین فارسی را می توان
از مردم این شهر شنید.
تقی وحیدیان کامیار همچنین می گوید:
برخلاف تصور عامه که ریشه های زبان فارسی را از فارس و شیراز می دانند فارسی دری اصیل از توس قدیم، نیشابور
و مشهد کنونی انتشار یافته است.
همچنین یک پژوهش گر و کارشناس در زمینه لهجه و گویش مشهدی به نام مهدی سیدی می گوید:
لهجه و گویش مشهدی یا به عبارت علمی تر، فارسی مشهدی یکی از مؤثر ترین گویش ها در فارسی دری است
چرا که خاستگاه فارسی دری و همچنین ادبیات اصیل فارسی این گویش و زبان زیباست.
مذهب در مشهد
اکثریت مردم مشهد مسلمان و شیعه می باشند ولی اقلیت های دینی دیگری نیز در مشهد دیده می شود.
اقلیت یهودیان مشهد در محله ای به نام محله جدید ساکن بودند.
این محله دارای منازل بزرگ و محکمی بود که از داخل به یکدیگر ارتباط داشتند و دور آن های دیوار بلندی بود.
با توسعه عمرانی مشهد یهودیان این منطقه به خیابان های جم و جنت ( پاسداران کنونی) نقل مکان کردند.
عده ای از این یهودیان نیز به اسرائیل مهاجرت کردند.
اقلیت ارمنی مشهد در زمان حکومت قاجاریان در اواخر قرن نوزده از راه مرز باجگیران و درگز وارد این منطقه شدند.
تعدادی تجار ارمنی نیز از اصفهان و آذربایجان وارد این منطقه شدند و مشغول فعالیت های تجاری گشتند.
مدرسه هایکازیان مخصوص ارامنه مشهد است این مدرسه شعبه ای از مدرسه هایکازیان تهران می باشد.
کلیسای مسروپ مقدس نیز در مشهد توسط ارامنه این منطقه ساخته شده است و به نام کلیسای حضرت مریم
نیز شناخته می شود.
علاوه بر این ها مشهد دارای گورستان مخصوص ارامنه است.
مشهد، پایتخت معنوی ایران
در تاریخ هشتم آبان ماه سال هزار سیصد و هشتاد و هشت که مصادف با ولادت امام رضا علیه السلام بود
مشهد توسط رئیس جمهور وقت یعنی محمود احمدی نژاد به عنوان پایتخت معنوی ایران نامیده شد.
مهم ترین مکان مذهبی ایران یعنی حرم امام رضا علیه اسلام در مشهد قرار دارد و همین امر سبب جذب تعداد زیادی
مسافر و زائر به این منطقه گشته است.
اقتصاد مشهد
اقتصاد مشهد
زعفران، زرشک، نبات، آجیل و خشکبار از جمله عوامل مهم و تأثیر گذار بر اقتصاد مشهد است.
از دیگر عوامل مؤثر بر اقتصاد مشهد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
چرم صنعتی، فرش، توریست ها و زائران، هتل داری و ….
از جمله محصولات کشاورزی مهم مشهد نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
غلات، چغندر قند، محصولات جالیزی و …
مشهد یکی از قطب های اصلی تولید چرم ایران است .
از دیگر صنایع مهم مشهد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
صنایع غذایی، صنایع نساجی، صنایع قطعه سازی، صنایع فلزی، صنایع دستی، فولاد کشاورزی، کانی غیر فلزی، مصالح
ساختمانی، پوشاک و …
صنعت قالی بافی مشهد نیز قدمت تاریخی دارد. قدمت قالی بافی در مشهد به پنج قرن می رسد.
یکی از قدیمی ترین فرش های یافت شده در مشهد نوعی فرش نماز یا همان سجاده است که در سال هزار و پانصد و
پنجاه و شش از طرف شاه تهماسب به سلیمان با شکوه هدیه شده است.
نمایشگاه بین المللی تجاری مشهد یکی از بزرگ ترین و معروف ترین نمایشگاه های بین المللی تجاری است.
به علت همجواری مشهد با کشورهای آسیای میانه و همچنین موقعیت صنعتی مشهد، سالانه ده ها نمایشگاه بین المللی
در مشهد برگزار می شود.
پیشنهاد می کنیم مطالب زیر را هم بخوانید:
ایران کجاست : سایت جامع گردشگری ایران
*اگر اطلاعات یا تجربه ای از سفر به این منطقه دارید ، حس خود را در قسمت نظرات با سایر کاربران به اشتراک بگذارید.*
