قلعه کنگلو اثری فاخر از عصر ساسانیان

قلعه کنگلو از قلعه های تاریخی ایران در شهرستان سوادکوه استان مازندران است. این قلعه که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده به عقاب مازندران شهرت دارد. نمای بیرونی قلعه کنگلو یک باروی سنگی عظیم است. طرفین و قسمت میانی آن برج های دیده بانی قرار دارند. این قلعه در سه طبقه ساخته شده بوده اما بخش اعظم طبقه سوم از میان رفته است . قلعه کنگلو از مصالحی مانند سنگ لاشه با ملات آهک و سنگ ریزه ساخته شده است.

معماری این بنا به گونه ای است که شکل این قلعه در میان دژهای ایران منحصر به فرد است. معماری این بنا به گونه ای است که برج های کناری برای اینکه به استواری باروها بیفزایند توپر ساخته شده اند.

در حقیقت این دو برج به یک برج بزرگ و مدور متصل می شدند که ارگ اصلی این قلعه بوده است و ورودی کوچکی در پایین داشته است. طراحی و معماری این قلعه به گونه ای است که مانع ورود غریبه ها و مهاجمین به داخل آن می شده.

جالب است بدانید در این دژ نشانه هایی یافت شده که مانند علائم میترائیسمی است.  این علائم نشان می دهند که این مکان احتمالا نیایشگاه مهر ( میترا ) بوده است. البته برخی کاوشگران به علت یافتن چربی در این قلعه اعقتاد دارند که قلعه کنگلو نیایشگاه آناهیتا ( الهه ی آب ) بوده است.

کاملا مشخص است که در طراحی این قلعه حالت تدافعی را در اولویت قرار داده اند.

یک نکته ی جالب در مورد این اثر این است که در یشنای از کنگ دژ نام برده شده که بر سر کوهی بلند بنا شده است و احتمالا اشاره به همین قلعه می باشد.

با توجه به شواهد موجود و ساختار معماری این بنا می تواند نیایشگاه، بنای یادمانی، کوشک سلطنتی، تفرجگاه و … باشد.

ضلع جنوبی قلعه چشم انداز وسیعی به جاده دوآب – شهمیرزاد- سمنان دارد و به احتمال قوی در آ ن زمان از این نقطه برای کنترل منطقه استفاده می کردند. همچنین چون ضلع جنوبی به دره ختم می شود نیازی به دیوار نداشته است.

این قلعه که شاهکاری از دوره ساسانیان است در یک استتار طبیعی قرار دارد. همچنین موقعیت سوق الجیشی آن باعث شده است قلعه در طول این زمان از گزند مهاجمان و تجاوز دشمنان و حمله مغولان و اعراب در امان بماند.

قلعه کنگلو، عقاب مازندران

از این رو قلعه کنگلو را عقاب مازندارن می خوانند که از یک هسته مرکزی و دو بازو تشکیل شده و همچون عقابی با بال های باز خود نمایی میکند.

این قلعه دارای معماری اشکانی – ساسانی است. در محوطه پیرامون قلعه گورهایی یافت شده که رو به قلعه است. در میان کشفیات این محوطه نگین انگشتری است که روی آن کلمه ی فرحی به معنای شادکامی و خوشبختی قابل رویت است.

فرم طاق های این قلعه با غار اسپهبد خورشید در همین منطقه قابل قیاس است.

قلعه کنگلو در جنوب رشته کوه خرونرو قرار دارد که بومیان آن را چکل یا چکادکوه به معنای صخره دست نیافتنی می خوانند. در زبان محلی اهالی مازندران به قلعه کنگلو، کنگلی هم می گویند. کنگلی در زبان مازندارنی به معنی زنبور است. شاید به  این دلیل این نام را برگزیده اند  که کندوی زنبور الهام بخش دژ و قلعه است.

مسیر دسترسی قلعه کنگلو

قلعه کنگلو از آن جاذبه هایی است که ارزشش را دارد که برای دیدنش کمی سختی کشید و راه پر پیچ و خمی را پشت سر گذاشت. به هر حال این اثر جزء آثار فاخر و بی نظیر ایران است.

قلعه کنگلو در دوازده  کیلومتری شرق شهر پل سفید و سیزده کیلومتری جاده دوآب – خطیرکوه در روستای کنگلو روی صخره ای عظیم قرار گرفته است. در جاده فیروزکوه از سه راهی خطیرکوه که چند کلومتر بعد از دو آب است  می گذرید. در سمت چپ، جاده ای فرعی قرار دارد که از خطیر کوه تا دو راهی روستای چاشم – کنگلو ادامه دارد . بعد  از پل سیمانی رودخانه که سمت چپ است عبور میکنید. از اینجا راه پر پیچ و خم و صعب العبور روستای کنگلو آغاز می شود. این جاده را باید پیاده طی کنید. از خروجی جاده فیروزکوه تا قلعه حدود بیست کیلومتر است. این جاده کمی باریک با پیچ های تند است.

قلعه کنگلو اثری فاخر اما در حال فراموشی

قلعه کنگلو از میراث کهن گذشتگان ماست که برای ما به ارث گذاشته اند طبیعی است که حفظ آن به معنای حفظ فرهنگ و تمدن این مرز و بوم خواهد بود.

این قلعه که با استتار طبیعی خود توانسته در این زمان طولانی از گزند و آسیب در امان بماند متاسفانه به دلیل بی توجهی در نگهداری و مرمت در معرض تخریب قرار دارد.