پل ورسک کجاست ؟ | سازنده پل ورسک | عکس و فیلم | مسیر دسترسی پل ورسک | رضا شاه

پل ورسک کجاست ؟

پل ورسک شاهکار مهندسی ایران است که بنابر تضمین سازندگانش قرار بود تا 70 سالگی‌اش عمر کند اما هنوز زنده و ایستاده است. این نگین مواصلاتی راه‌آهن تهران-شمال، برای حمل‌ونقل مسافر، بار و سوخت است که در ارتفاع 110 متری، همچون دستانی توانا کوه را فراگرفته و در عصر معاصر، جلوه و شهرتی به منطقه‌ی ورسک شهرستان سوادکوه داده و نامش در مهرماه ۱۳۵۶ با شماره ۱۵۳۴ ثبت آثار ملی شده است و نیز در کتاب رکورد گینس، در بخش پل‌های با ارتفاع بیش از ۶۱ متر به ثبت رسیده است این پل در دوران جنگ جهانی دوم توسط چرچیل، نخست‌وزیر وقت انگلیس پل پیروزی لقب گرفت. همچنین در ۲۳ تیرماه ۱۳۲۴ بنا بر پیشنهاد وزارت راه، پل ورسک به نام پل پیروزی نامیده شد. این پل از بزرگ‌ترین پل‌های راه‌آهن سراسری ایران با دهانه‌ی 66 متری است که در ارتفاعات روستای ورسک در شهرستان سوادکوه در استان مازندران قرار دارد. این پل متولد سال ۱۳۱۵ در درّهٔ ورسک در روستای ورسک در شهرستان سوادکوه، واقع در ۸۵ کیلومتری قائم‌شهر و ۱۸۰ کیلومتری تهران، در محور فیروزکوه است.

 * پشت اسکناس دویست ریالی تصویر راه‌آهن شمال – پل ورسک

اسکناس دویست ریالی و عکس پل ورسک

 نحوه‌ی دسترسی به پل ورسک

در مسیر تهران به مازندران، گردشگران با گذر 17 کیلومتر از میدان فیروزکوه وارد فرعی می‌شوید که در ادامه‌ی آن به یکی از جاذبه‌های گردشگری طبیعی به نام «چشمه آب گدوک»، خواهید رسید. پس از ۳ کیلومتر، به مسیری شیب‌دار به نام «گردنه گدوک» می‌رسید که در جهت راست مسیر، «آبشار شورآب» قابل‌مشاهده است. در قسمت بالای این آبشار، ریل قطار و در آن‌طرف ریل، روستای «شورآب»، قابل‌دیدن است. پس از منطقهٔ شورآب و در مسیر گردنه گدوک، در دل کوه‌ها و در سمت راست آن‌ها سه ریل است که به‌صورت موازی از یکدیگر قرار دارند و در فاصلهٔ ۱۰۰ متری هم قرار دارند همان سه خط طلای مشهور پل ورسک.

پیشنهاد می کنیم مطالب زیر را هم بخوانید:

معرفی شهرستان سوادکوه

جاهای دیدنی سوادکوه

پارک جنگلی جوارم

سد لفور

سازندگان پل ورسک و فرایند ساخت:

حجم پل ورسک که دارای ۶۶ متر دهانه قوسی اصلی و ۱۱۰ متر ارتفاع از ته دره است، جمعاً ۴۵۰۰ مترمکعب است. طول کلی پل ۸۶ متر است. هزینه ساخت آن در آن زمان، بالغ‌بر ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار ریال بوده است. بر اساس گزارش روزنامه اطلاعات مورخ ۱۳۱۵/۲/۵ و آرشیو شرکت کامپساکس، لادیسلاوس فون رابسویچ (L. Von Robcevidc) مهندس سازنده پل ورسک است. رابسویچ (۱۸۹۳–۱۹۷۵. م) که اهل اتریش است و مهندس ورسک نامیده می‌شد در مصاحبه خود با خبرنگار روزنامه اطلاعات می‌گوید: «روزی که این مدل را برای احداث پل ورسک تهیه کردم مهندسان دیگر با نظر حیرت به آن نگریسته و اجرای نقشه و احداث آن را در شمار یکی از فتوحات علم مهندسی به‌حساب آوردند. امروز که این پل احداث گردیده همه من و رفقایم را تحسین می‌کنند و آن را در شمار بهترین پل‌های قشنگ و شاهکار مهندسی می‌دانند.» سمت مهندس رابسویچ رئیس نظارت ساختمان پل بوده است و او به همراه خانواده‌اش در خانه‌ای واقع در دره ورسک و نزدیک پل اقامت داشت در زمان حکومت رضاشاه و در اول اردیبهشت سال ۱۳۱۲ یورگن ساکسیلد به‌عنوان مدیرعامل شرکت دانمارکی کامپساکس (Kampsax) قرارداد احداث راه‌آهن شمال ـ جنوب ایران را امضاء کرد. پس‌ازآن بهترین مهندسان اروپا به ایران آمده و پس از تهیه عکس هوایی از کوه‌های البرز متوجه شدند که راه‌آهن باید از روستای عباس‌آباد (که بعدها به ورسک تغییر نام داد) عبور می‌کرد و قطار پس از عبور از روستای ورسک باید با طی مسافت ده کیلومتر و نیز ۶۰۰ متر صعود، از کوهستان عبور و به سمت تونل گدوک حرکت می‌کرد که حرکت در چنین شیب تندی برای قطار ناممکن بود. پس آنان تصمیم گرفتند مسیر را به شکل سه پله بر روی دامنه کوه اجرا کنند. وجود دره ورسک از چالش‌های دیگر این پروژه بود که مهندسان کامپساکس را مجبور کرد تا پلی با دهانه بزرگ را روی آن در نظر بگیرند. پل ورسک با ابزارآلات بسیار ساده مانند دینامیت و دریل دستی ساخته‌شده است. این بنا از ملات سیمان و شن شسته شده و آجر ساخته‌شده و در ساختمان آن از آرماتور استفاده‌نشده است. به‌بیان‌دیگر این بنا از ملات غیرمسلح ساخته‌شده است. از شگفتی‌های ساخت این پل عدم استفاده از هیچ سازه فلزی در ساخت آن است. برای ساخت این پل ابتدا دوپایه بتنی در دو طرف کوه ایجاد شد و به هم متصل گردید و سپس دال قوسی روی آن اجرا گردید و سپس نمای آجری روی آن اجرا شد. به علت احتمال طغیان رودخانه ورسک مهندسان تصمیم گرفتند با احداث تونلی در زیر رودخانه ورسک، قطار را از طغیان محافظت کنند و سپس با چرخش در مسیر و صعود به میزان صد متر، قطار روی پل راه‌آهن ورسک قرارگیری.

 سرپرستی مهندسان محاسب و طراح پل بر عهده هانس اتو ناتر (Hans Otto Nater) مهندس سوئیسی بوده است که در طراحی و احداث پل و ایستگاه راه‌آهن برن سوئیس نقش داشت. هانس ناتر (۱۸۵۶–۱۹۵۴. م) نابغه ریاضی و پل‌سازی، فارغ‌التحصیل دانشگاه پلی تکنیک زوریخ (سوئیس) بود که طراحی و انجام محاسبات پل‌های راه‌آهن سراسری ایران و نیز پل ورسک توسط گروهی از مهندسان تحت نظارت او انجام شد. در ۱۷ شهریور ۱۳۱۷ مجلس شورای ملی تصویب کرد تا هانس ناتر با حقوق ماهانه ۱۷ هزار ریال به مدت یک سال به استخدام وزارت طرق درآید. در سال ۱۳۱۸ از خدمات وی رسماً تقدیر شد. هانس ناتر بعد از جنگ دوم جهانی سه بار به ایران مراجعت کرد، ولی براثر بیماری و شدت ضعف مجبور به بازگشت به سوئیس شد. ساکسیلد در کتاب خاطرات خود که آن را در سال ۱۳۵۰ بانام «خاطرات یک مهندس دانمارکی» چاپ کرد، برای طرح جلد کتابش از نمای پل ورسک استفاده کرد. رضاخان پس‌ازآنکه ساخت‌وساز پل به پایان رسید برای افتتاح پل به زادگاهش سوادکوه رفت. او پس از بررسی و نگرش بر چگونگی ساخت پل در کاری شگفت، فرمان داد تا سرمهندس اتریشی همراه با خانواده‌اش به زیر پل رفته و همان‌جا بمانند تا نخستین قطار از روی پل گذر کند. رضاشاه می‌خواست از کار مهندس اتریشی اطمینان به دست آورد و مهندس اتریشی هم چون از کار خود و گروهش مطمئن بود به این کار تن درداد و نخستین قطار از روی پل گذشت و پس‌ازآن مهندسان اتریشی و آلمانی این پل زیبا را 70 سال تضمین کردند. کار رضاشاه برای بومیان و دیگرکسانی که این داستان را دیدند و شنیدند بسیار شگفت بود و امروز هم پس از گذشت دهه‌ها همچنان این داستان در میان ایرانیان روان است.

* بازدید رضاشاه پهلوی از خطوط راه‌آهن شمال كشور پل ورسک

بازدید رضاشاه از پل ورسک

پل ورسک در جنگ جهانی دوم:

 در طول جنگ جهانی دوم متفقین برای جلوگیری از شکست اتحاد جماهیر شوروی از قوای آلمان روزانه با ۷۵ قطار ادوات نظامی و تسلیحات را از بندر شاهپور (بندر امام خمینی فعلی) به بندر شاه (بندر ترکمن فعلی) می‌رساندند و به‌طور متوسط هر ۲۵ دقیقه یک قطار از روی پل ورسک عبور می‌کرد.

در همان زمان‌ها به دستور مقامات وقت پل ورسک به رنگ سفید و با نقاشی حسینعلی شمشیری (اوس علی شمشیری) رنگ‌آمیزی گردید.

وضعیت فعلی پل ورسک:

در سال ۱۳۹۵ با توجه به ۸۰ ساله شدن عمر پل ورسک و با توجه به اعلام نگرانی‌هایی در خصوص نحوه نگهداری و تقویت پل، یوسف گران پاشا مدیرعامل وقت راه‌آهن شمال گفت که بر اساس قراردادی که با دانشگاه صنعتی شریف برای سنجش مقاومت پل ورسک منعقدشده، سنسوری بر روی پل نصب‌شده که میزان ضربه‌های ناشی از تردد قطار را بر روی پل بررسی می‌کند و در صورت ایجاد مشکل، هشدارهای لازم به مرکز مانیتورینگ ارسال می‌شود. وی همچنین اظهار داشت که همه‌ساله با ماشین‌آلات مدرن بازدیدهایی از زیر پل انجام و مصالح فرسوده حذف می‌شود تا مصالح مقاوم جای آن‌ها را بگیرد و تمام فعالیت‌ها برای نگهداری پل ورسک که در زمره وظایف راه‌آهن شمال بوده، انجام شد و مشکل خاصی در شرایط فعلی برای این سازه باعظمت تاریخی وجود ندارد.

قبر روبروی پل متعلق به چه کسی است؟

یکی از مهندسان این پروژه بزرگ، مهندس والتر اینگر اتریشی بود که در جریان پروژه‌ی ساخت پل ورسک براثر بیماری فوت کرد، جسد وی را به زادگاهش منتقل نکردند و هم‌اکنون در قبرستان روستای ورسک با سنگ چینی ای که توسط اهالی ورسک ساخته‌شده، دفن شد. ﺭﻭﯼ ﺳﯿﻤﺎﻥ ﻗﺒﺮﺵ، ﺍﻧﮕﺎﺭ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﯿﺦ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺷﻞ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻼﺕ ﺭﻭﮐﺶ ﻗﺒﺮ، ﮐﺴﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻓﻊ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻧﻮﺷﺘﻪ: ‏«ﺩﯾﭙﻠﻢ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻭﺍﻟﺘﺮ ﺍﯾﮕﻨﺮ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻭﯾﻦ ﺍﺗﺮﯾﺶ ‏». در برخی منابع اینترنتی متأسفانه ایشان را به‌اشتباه مهندس ناظر اصلی پل معرفی می‌کنند که درواقع براثر اشتباه گرفتن ایشان با دیگر مهندس اتریشی یعنی مهندس رابسوویچ است.

ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻓﻘﯿﺪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺍﺛﺮ ﻫﻨﺮﯼ ﺧﻠﻖﺷﺪﻩﺍﺵ ﺁﺭﻣﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ. قبر مهندس والتر اینگر نه زیر و نه کنار پل بود، بلکه روی کوه روبروی پل قرار داشت. انگار مهندس اتریشی می‌خواست تا ابدالدهر نظاره‌گر شاهکار مهندسی پل ورسک باشد. یادش گرامی

 مطلب اختصاصی سایت گردشگری ایران کجاست ، کپی بدون درج نام و لینک منبع عملیست غیر اخلاقی*

* قبر مهندس والتر اینگر اتریشی (یکی از مهندسان سازنده‌ی پل ورسک)

قبر والتر اینگر مهندس اتریشی سازنده پل ورسک

جدیدترین عکس پل ورسک – اختصاصی سایت گردشگری ایران کجاست

جدید ترین عکس پل ورسک بهمن 1396

 ایران کجاست : سایت جامع گردشگری ایران

*اگر اطلاعات یا تجربه ای از سفر به این منطقه دارید ، حس خود را در قسمت نظرات با سایر کاربران به اشتراک بگذارید