شاهی کجاست | نام های قدیم قائم شهر | قائم شهر در گذر تاریخ

 نام قدیم قائم شهرو شاهی (نام قدیم قائم شهر در جدول کلمات) ، شاهی کجاست؟ در این نوشتار با رجوع به اسناد تاریخی بررسی شده.

نام قدیم قائم شهرو تاریخچه قائم شهر پیش از اسلام

جمنو، چمنو( در گویش مازنی اشاره به وجود چمن+ او( آب ) است. و یا (چمنان) : منطقه ای ما بین ساری و آمل بوده که بعدها علی آباد نام گرفت. علی آباد دهی بود که بخاطر وجود بقعه ای در آن رونق یافت( امروزه اثری از آن بقعه نیست) با ادغام چند روستا، علی آباد رونق گرفت و رشد کرد و سپس با نام های دیگر شاهی و قائم شهر معروف شد. وجود تپه گردکوه چمنون( با شماره ثبت ملی 8803 در یکی از محله های قدیمی جنوب شرقی شهر قائمشهر) که قدمتی مربوط به عصرآهن داشته و همچنین وجود ظروف سفالی مربوط به دوران اشکانی و ساسانی وکاربرد تپه ها بعنوان دژهایی نظامی در دوران پس از ورود اعراب به ایران، همگی دال بر قدمت و هویت تاریخی این شهر دارند همچنین وجود بقایای اثر ملی تپه طالقانی(با کاربری گورستان 3000سال پیش) و تپه دینه در روستای کفشگر کلا ( با شماره ثبت ملی 10273مربوط به هزاره اول پیش از میلاد مسیح) حکایت از قدمت قائمشهر دارد .

نام قدیم و تاریخچه قائم شهر( شاهی)  دردوران صفویه و قاجار

نام چمنو تا قرن 6هجری روی این شهر بوده و از دوره صفویه به  بعد به علی آباد تغییر یافته است . دلاواله سیاح ایتالیایی که سفر خود را در زمان صفویان از راه کویر و فیروزکوه به سمت شمال ایران آغاز کرد، در سفرنامه اش به شرح خصوصیات ظاهری و منش مردم مازندران اشاره کرده که منطقه ی مازندران ( ایالت هیرکانیا) زیباترین نقطه ایست که تا آن زمان در آسیا دیده بوده. وی علت توجه زیاد شاه عباس صفوی به مازندران را در2 علت می دانسته :یکی اینکه شمال ایران به دلیل برخورداری از جنگل های انبوه و راه های صعب العبور و عدم دسترسی دشمن، داری موقعیتی مناسب برای آبادانی و رشد بوده و دلیل دیگر اینکه مادرش از این منطقه بوده و شاه عباس از اینکه خون مازندرانی در رگ هایش جریان داشته با افتخار یاد می کرده و برای آبادانی بیشتر، از سایر نقاط ایران جمعیتی را به مازندران کوچانده است.

در دوره قاجار، ناصرالدین شاه در سفرش به قائم شهر که آن زمان (علی آباد) نام داشت، سفر کرد وی از جاذبه های طبیعی علی آباد نام برده و همچنین وجود مزار امامزاده یوسف رضا و درخت سرو قدمت داری که در حیاط آن است. همچنین اشاره به شکار در کیاکلا در 2فرسخی علی آباد.  

نقشه قدیمی قائم شهر (شاهی)

 قائم شهر (شاهی) در دوران پهلوی

در دوره پهلوی، رضاشاه پهلوی سوادکوهی در سفری که به علی آباد داشته با گذر از شیرگاه   ( جاهای دیدنی شیرگاه) به سمت علی آباد رفت و از کیاکلا با عنوان دهاتی حاصلخیز یادکرده همچنین از چهارشنبه بازار علی آباد ( چهارشنبه بازارقائم شهر، که هنوز هم رونق و جریان دارد) . بخشی از سفرنامه ی رضاشاه پهلوی ( نقل قول مستقیم) به شرح ذیل است:
(( از “علی‌آباد“ تا “کیاکلا“ سه فرسخ راه است. جاده شوسه نیست، ولی قبلاً امر داده بودم که برای هدایت اتومبیل‌ها در کنار راه‌های روستائی، در فاصله‌های مختلف نی نصب کنند که همراهان راه را گم نکنند و به‌زحمت دچار نشوند. مع‌هذا راه را با منتهای زحمت عبور کردیم. باتلاق و آب و پست و بلندی زیاد است. غالباً اتومبیل‌ها را با دست می‌کشیدند و می‌بردند. دو دستگاه اتومبیل در بین راه ماند، که قادر بر حرکت دادن آن‌ها نشدند، متجاوز از سه ساعت طول کشید تا این سه فرسنگ راه را طی کردیم.یک نواختی زمین، موانع جنگل، رطوبت و گرمی هوا از یک‌طرف، پشه و باتلاق و عفونت بعضی قسمت‌ها از طرف دیگر، تمام دشت “مازندران“ را غیرقابل توقف می‌کند.هرچند از حیث هوا و آب و چشم‌انداز، در صفحات صحرائی “مازندران“، جای قابل تمجیدی دیده نمی‌شود، اما از لحاظ زراعت و تجارت یکی از برومندترین و حاصلخیزترین و نافع‌ترین اراضی ایران به‌شمار می‌رود. برکت خاک، نزدیکی به دریا، رودخانه‌های قوی، و سایر عوامل ترقی و توسعه موجود است. در “کیاکلا“ امر دادم دواخانه‌ای دایر نموده‌اند. مریضخانه کوچکی هم نظر دارم اینجا بسازم. چنان‌که در اول این سفرنامه اشاره کردم، “مازندران“ خانه من، و مسقط‌الرأس من است. من وظیفه شخصی خود می‌دانم که به عمران و آبادی این نقطه توجه مخصوص نمایم.قبل از ظهر به قریه “کیاکلا“ رسیدیم. امروز نوبت بازار در این ده بود.

مرسوم است که هر روزی در یکی از نقاط، که نسبتاً مرکزیت داشته باشد، بازار عمومی تشکیل می‌شود. روزهای یک‌شنبه در “کیاکلا“، و روزهای چهارشنبه در “علی‌آباد“ بازار دایر می‌گردد (که فواید مختلفی دارد) اینکه از نقاط مختلف اشخاصی که اجناس فروختنی داشته باشند، به آن محل آورده و عرضه می‌کنند همچنین مشتریان و تماشاچیان از هر طرف به آنجا روی نهاده، از اجناس بازار، یا از دیدار رفقای خود، استفاده می‌کنند. فی‌الحقیقه این یک نوع نمایشگاه یا سوق عکاظ است که فوائد بسیار برای اهالی دارد. هم اجناس آن‌ها به‌فروش می‌رسد، هم با یکدیگر معاشرت می‌کنند، و هم از صنایع یکدیگر تقلید می‌نمایند.

چای کاری و اهمیت این زراعت پرمنفعت برمردم این حدود مجهول است، و تازه در “لاهیجان“ شروع کرده‌اند که این محصول را بکارند. من تصور می‌کنیم که اغلب نقاط “مازندران“ برای چای کاری خوب است. باید دستور بدهم که مطالعه کاملی در این باب بنمایند. خیال می‌کنم که رفع احتیاج اهالی را به‌وجه خیلی خوب، می‌توان از حیث چای نمود. در ضمن اوامری که برای ساختن راه‌های “مازندران“ داده‌ام، یکی هم بنای پل آهنین معظمی است بر روی این رودخانه، که کاملاً رشته ارتباط را مستحکم سازد. “بارفروش“ را “بارفروش‌ده“ هم می‌گفتند. تدریجاً شهر بزرگ تجارتی شده‌است، و سزاوار لقب ده نیست. بیشتر اهمیت این شهر از حسن موقع “مشهدسر“ است، که در امتداد شمالی “کیاکلا“ واقع، و اخیراً براعتبار تجارتی آن افزوده شده‌است. این بندر هم مثل “بندرجز“، قابل ورود کشتی‌های بزرگ تا ساحل نیست، و سفاین در مسافت هزاروپانصد ذرع ایستاده، احمال خود را به کرجی‌ها و قایق‌ها تحویل می‌دهند. صبح دوشنبه نیز در این قریه مانده، تجار و محترمین “بارفروش“ را که آمده بودند، پذیرفتم. دستورهایی راجع به ترویج زراعت پنبه و چای صادر کرده، و بعد از ظهر اجازه حرکت به‌طرف “ساری“ دادم .
“علی‌آباد“، همین نقطه‌ای که فعلاً اقامت دارم، بهترین و مناسبترین محلی است که باید مرکز “مازندران“ را تشکیل دهد، و این قصبه کثیف و ویران به یک شهر زیبائی مبدل گردد که برای اقامت دائمی هر طبقه‌ای مجاز و ممتاز بماند. اگر موفق به کشیدن خط‌آهن ایران شدم که “بحر خزر“ را با “خلیج‌فارس“ مربوط نماید، یکی از استاسیون‌های مهم آن ناچار در همین “علی‌آباد“ مستقر می‌شود، و بهترین وسیله‌ای خواهد شد که عمارت و آبادی و شهرت این نقطه را تأمین نماید. تمام اراضی و مزارع اطراف و جوانب “علی‌آباد“ پوشیده شده‌اند از محصول پنبه، و برای تأمین تجارت این نقطه، فوراً باید یک کارخانه بزرگ نخ‌ریسی در اینجا دایر نمود، که رعایای اینجا منتظر خرید این و آن نشده، بلافاصله بتوانند مقدمات زحمت و زراعت خود را به یک نتیجه قابل انتظاری تبدیل نمایند، و راه ثروت و تمول را بروی خود بگشایند )) . سرانجام  در سال ۱۳۰۸ به فرمان رضاشاه، علی‌آباد به شاهی تغییر نام یافت.

قائم شهر ( شاهی)  پس از انقلاب:

پس از انقلاب اسلامی سال 1357 شمسی، بسیاری از شهرها و محله ها تغییر نام دادند. برخی جنبش های چپ و احزاب کارگری، تمایل داشتند که علی آباد به ( کارگر شهر) تغییر دهد اما در یکی از جلسات نامگذاری شهرها، فردی از اعضای فداییان اسلام، نام قائم شهر را مطرح کرد و سرانجام نام ( قائم شهر) انتخاب شد.

یکی از جملات معروف و محبوب میان مردم قائم شهر: 

عشق ع لاقه ش دید ق لبی نیست
عشق یعنی: علی آباد/ شاهی/ قائم شهر.